Impulsem do napisania programu była moja praca w szkole. Obserwacja uczniów przekonała mnie, iż działalność plastyczna wywiera ogromny wpływ na rozwój dziecka w młodszym wieku żywe uspokajają się, uczą koncentracji i doprowadzania do końca rozpoczętego zadania. U dzieci nieśmiałych udany efekt pracy przyczynia się do umocnienia poczucia własnej wartości. Ponadto u wszystkich uczniów rozwijają się praktyczne umiejętności i zmysł SZKÓŁ INTEGRACYJNYCHim. PIASTÓW ŚLĄSKICHW LEGNICYPROGRAM AUTORSKIZAJĘĆ WSPIERAJĄCYCH ROZWÓJAKTYWNOŚCI TWÓRCZEJPOPRZEZ DZIAŁALNOŚĆ PLASTYCZNĄUCZNIÓW W MŁODSZYM WIEKU SZKOLNYMOPRACOWAŁA:mgr Agnieszka MarciniszynWSTĘPImpulsem do napisania programu była moja praca w szkole. Obserwacja uczniów przekonała mnie, iż działalność plastyczna wywiera ogromny wpływ na rozwój dziecka w młodszym wieku żywe uspokajają się, uczą koncentracji i doprowadzania do końca rozpoczętego zadania. U dzieci nieśmiałych udany efekt pracy przyczynia się do umocnienia poczucia własnej wartości. Ponadto u wszystkich uczniów rozwijają się praktyczne umiejętności i zmysł estetyczny. Edukacja wczesnoszkolna stanowi pierwszy szczebel dalszego kształcenia i jest jego podbudową. Dziecko w szkole powinno mieć możliwość wszechstronnego rozwoju osobowości. Okres wczesnoszkolny sprzyja rozwojowi zdolności i decyduje o postawie wobec otoczenia oraz o działaniu twórczym w późniejszym okresie życia. Główne założenie mojego programu to rozwój harmonijnej, otwartej, zintegrowanej, pełnej i twórczej osobowości dziecka poprzez działalność plastyczną oraz przygotowanie uczniów do świadomego odbioru dzisiejszym świecie, gdzie ceniona jest postawa twórcza, aktywna, ale gdzie w ogólnym pośpiechu, pogonią za zyskiem czy karierą nie ma znaczącego miejsca dla sztuki, wymaga się inspirowania uczniów do twórczości własnej, rozbudzania ich wyobraźni, rozwijania wrażliwości, aktywizowania twórczego przewidziany jest dla dzieci w młodszym wieku szkolnym w formie zajęć pozalekcyjnych. Myślę, iż moja propozycja pracy z dziećmi okaże się wartościowa, a one same w dalszych etapach kształcenia będą twórcze i otwarte na świat sztuki. 1. Cele działań edukacyjnychCEL GŁÓWNYPrezentowany program został opracowany w konwencji metodyki aktywnej opartej na działaniach plastycznych dzieci. Celem jest wspomaganie wszechstronnego rozwoju osobowości uczniów przez pobudzanie i usprawnianie procesów percepcji wizualnej oraz działalności plastycznej. Realizacja tego założenia będzie dokonywać się w oparciu o metody polegające na praktycznych działaniach dzieci. Rolą prowadzącego będzie pobudzanie motywacji dziecka do ekspresji wyrażonej za pomocą plastycznych środków wyrazu. Ekspresja rozumiana jest tu jako wyrażanie swych przeżyć i uczuć. Kierując ekspresją dzieci, nauczyciel oprze się na percepcji, która jest kontynuacją naturalnego kontaktu dziecka ze wszystkim co je otacza. Percepcja to aktywne i pełne spostrzeganie w powiązaniu z emocjonalnym przeżywaniem i refleksją. Rozwijanie ogólnych zdolności percepcyjnych dziecka wiąże się z rozbudzaniem jego ogólnej wrażliwości, a zwłaszcza wrażliwości na estetyczne walory otaczającej nas rzeczywistości. W ten sposób rozwija się też tzw. widzenie plastyczne, które pozwala na spostrzeganie rzeczywistości w innych kształtach i barwach niż ogólnie przyjęte. Projektując zakres programu starałam się tak dobrać tematykę zajęć i zadania, aby wpływały one na ukierunkowanie zainteresowań dziecka. Zaproponowane ćwiczenia umożliwią komunikowanie, wyrażanie uczuć i własnej postawy. Będą doskonalić koncentrację uwagi i rozwijać kulturę estetyczną. W celu uatrakcyjnienia zajęć wprowadzę elementy dodatkowych zajęć plastycznych dla dzieci w młodszym wieku szkolnym umożliwi uczniom wykazanie talentu, zaangażowanie społeczne oraz dowartościowanie samego siebie. CELE SZCZEGÓŁOWE- Rozwijanie zmysłu estetycznego, wrażliwości i spostrzegawczości- Kształtowanie umiejętności wyrażenia swoich emocjonalnych przeżyć za pomocą środków artystycznych- Rozwijanie indywidualnych zdolności twórczych- Przygotowanie do uczestnictwa w życiu kulturalnym- Rozwijanie motywacji do podejmowania aktywności twórczej- Kształtowanie umiejętności poszanowania pomysłów i indywidualnej postawy wobec sztuki- Doskonalenie umiejętności koncentracji uwagi na wykonywanym zadaniu- Zdobywanie wiedzy na temat korzystania z różnych form sztuki- Kształtowanie umiejętności opracowania i ukończenia własnego projektu, połączone z przewidywaniem kolejnych czynności oraz radzenia sobie z doborem narzędzi, techniki i materiałów - Respektowanie organizacji pracy podczas zajęć - Odkrycie przyjemności z wyrażania samego siebie poprzez dzieło plastyczne 2. Procedury osiągania formą zajęć ucznia będzie jego zaangażowanie i celowa działalność plastyczna. Zdobywając coraz szerszy zasób wiedzy i doświadczeń, większą sprawność działań plastycznych, uczeń osiągnie pełniejszą swobodę twórczą. Rozwój twórczości plastycznej dziecka rozwija się zgodnie z jego dojrzewaniem psychofizycznym. Dziecko przejawia naturalną potrzebę przekazywania innym swoich odczuć. W tym zakresie twórczość plastyczna jest wręcz konieczna w kształtowaniu się jego osobowości i rozwijaniu procesów poznawczych. Działaniem nauczyciela powinno być pobudzanie i wyzwalanie ukrytych zdolności oraz umiejętności dziecka, przygotowanie go do uczestnictwa w życiu kulturalnym. Musi on zrobić to poprzez takie przygotowanie zajęć, by ograniczyć swoją rolę do kierowania obserwacją dzieci, odkrywania przez nie otaczającej je rzeczywistości i inspirowania do tworzenia obrazów wizualnych tego zachęca dzieci do działalności plastycznej poprzez:- Udział w cotygodniowych spotkaniach- Wykazanie swojego talentu i zaangażowania społecznego- Możliwość wyrażania się w różnych technikach plastycznych dostosowanych do możliwości manualnych dzieci- Obserwację dzieł sztuki plastycznej na wycieczkach, w teatrze, w muzeum- Możliwość ekspozycji wytworów plastycznych dzieci na jednej z tablic informacyjnych w szkole jako prezentacja dla uczniów i rodziców- Udział w konkursach plastycznych szkolnych i pozaszkolnych- Wykorzystanie różnych źródeł wiedzy o sztuce np. albumy, fotografie, encyklopedie, programy komputerowe - Zastosowanie elementów muzykoterapiiSPOSÓB ORGANIZACJI ZAJĘĆFORMY PRACY: Podczas zajęć przeważać będzie praca indywidualna, a niekiedy polecam metody, które będą miały na celu samodzielne rozwiązywanie problemów, samodzielne projektowanie zadania, wdrażanie do kreatywności oraz zapewnią dzieciom bezpieczeństwo, akceptowanie siebie i swoich osiągnięcia celów niezbędne są materiały, pomoce i narzędzia:Papier kolorowy, gazety, ścinki materiałów, gaza, farby kryjące, akwarelowe, tusze, nożyczki, pędzle, plastelina, glina, albumy, fotografie, encyklopedie, program komputerowy „Przygoda z komputerem”Przykładowe techniki do wykorzystania na zajęciach:Wzbogacone techniki rysunkowe:1) rysowanie świecą2) kompozycje z nici i sznurka3) malowanie na gazecie4) malowanie tuszem5) malowanie farbami kryjącymi6) malowanie na tkaninach lub szkle7) malowanie akwarelą i pastą do zębów– mieszanie farby z pastą i wodą8) frottage – malowanie ciekawej faktury np. liści farbami i odciskanie jej na kartceTechniki powielane i druk:1) odbijanie tiulem i gazą2) drukowanie stemplem z ziemniaka lub z korkaTechniki dekoracyjne na płaszczyźnie:1) batik – wykonanie rysunku kolorowym tuszem, pokrycie go klejem roślinnym, pomalowanie całej kartki tuszem czarnym, wymycie wodą miejsc pokrytych klejem2) malowanie mokre w mokrym3) gwasz – rozbielanie koloru farby akwarelowej4) malowanie na podkładzie z kaszy lub piasku5) malowanie z wyklejanką6) wydzieranki z gazet 7) malowanie z lawowaniem – przenoszenie dowolnych rysunków na szkło lub papier, podmalowanie niektórych partii farbą w celu wzmocnienia światłocienia8) wycinanka – wycinanie nożyczkami potrzebnych kształtów z papieru, bibułki, tkanin, gazet,9) witraże papierowe10) aplikacje na tkaninach11) collage z materiałów różnychTechniki przestrzenne:1) lepienie z plasteliny lub modeliny2) formowanie z masy papierowej lub solnej3) lepienie w glinie4) formowanie papieru – origami5) wykonywanie prostych form użytkowych z materiałów różnych (pudełka, tkaniny, materiały przyrodnicze)3. Treść programu i jego strukturaProgram kierowany jest dla dzieci w młodszym wieku szkolnym chętnych do uczestnictwa w dodatkowych zajęciach plastycznych. W każdym miesiącu wyodrębniłam jeden ośrodek tematyczny. Na każdy ośrodek przypadają cztery tematy dotyczące realizacji zagadnienia. Treści zagadnień to pojęcia dotyczące elementów formy plastycznej. Poszerzają one wiedzę dziecka. W czasie zajęć uczestnik obserwuje, doświadcza możliwości zastosowania różnych technik i narzędzi, projektuje własną działalność twórczą. Poznaje możliwość wykorzystania materiałów znajdujących się w najbliższym otoczeniu w domu, ogrodzie, wielość technik ma umożliwić dziecku wybór najbardziej atrakcyjnej i dostarczającej radosnych ośrodków umożliwia wyrażanie i interpretowanie elementów formy plastycznej występujących we wzajemnych relacjach. Tematy zadań związane są z zainteresowaniami i możliwościami dzieci. Przyswajanie wiadomości o sztuce ma charakter zabawowy. Wykorzystane zostaną programy komputerowe. Kolejność realizacji poszczególnych tematów zależy od decyzji Ośrodki tematyczne i działania edukacyjneI. Światło1. Światło jako walor. Doświadczanie kontrastu: jasny-ciemny. Technika: rysowanie świecą, białą farbą lub kredą na papierze.„Spacer przy księżycu”2. Swobodna interpretacja dwóch wartości walorowych : czerni i bieli. Technika: czarny tusz i pędzel.„Zebry w bajkowej krainie”3. Światło-cień. Wpływ jasności światła na widoczność przedmiotów. Technika: farby akwarelowe i pasta do zębów.„Zabawa z cieniem”4. Wzajemna relacja czerni, bieli i szarości. Tworzenie interesujących układów powstałych przez powtórzenie dowolną ilość razy elementu. Technika: gwasz, układanie z bandaży i malowanie, wycinanka, collage.„Zima w górach”II. Barwa1. Doświadczanie połączeń kolorystycznych trzech barw zasadniczych. Dowolne układy malowanie farbami plakatowymi, klejowymi, kolorowym tuszem. „Jestem czarodziejem”2. Doświadczanie tworzenia zbiorów barw ciepłych i zimnych. Technika: farby plakatowe, kolorowe tusze, wycinanka lub wydzieranka.„Jestem iskierką w płomieniu świecy”lub „Jestem płatkiem śniegu”3. Doświadczanie połączeń kolorystycznych dowolnej barwy z bielą lub czernią. Dowolne układy inspirowane utworem gotowych elementów wycinanka, collage, frottage, „Zadymione miasto”4. Swobodne tworzenie układów złożonych z różnych barw. Technika: obrysowywanie tekturowych kształtów i wypełnianie ich kolorem, malowanie farbami, kredkami.„Moje miasto”III. Linia1. Doświadczanie różnych wartości linii przy użyciu jednego narzędzia. Technika: tusz i patyk, tusz i pędzel, kredki świecowe, pastele, miękki ołówek.„Oglądamy zawody sportowe”2. Doświadczanie zestawów kontrastowych różnych kształtów linii (proste, krzywe, łamane, koliste itp.) Powtarzalność wycinanka, wydzieranka, plastelina, tusz i patyk, tusz i pióro, glina.„Bajka z krainy geometrii”3. Doświadczanie wizualne układów linearnych w przyrodzie. Swobodne tworzenie układów z różnych materiałów zbliżonych kształtem do linii np. sznury, włóczki, drut, paski papieru, patyki. Technika: collage, wycinanka.„W dżungli”4. Projektowanie i wykonanie scenografii do wybranej baśni. Wyróżnianie i określanie takich cech przedmiotów jak: kulisty, owalny, symetryczny, rysowanie świecą, frottage, collage.„Scenografia do mojej ulubionej baśni”IV. Bryła1. Doświadczanie kontrastu wielkości w układach kilku brył. Obserwacja brył w otoczeniu. Technika: projektowanie prostych form użytkowych. „Domek dla lalek”2. Modelowanie kształtów i wielkości brył. Stosunek wielkości brył do płaszczyzny, na której modelowanie w glinie, lepienie z plasteliny, modeliny.„Fantastyczne stwory”3. Rozpoznawanie kształtów w przyrodzie. Tworzenie interesujących układów płaskich poprzez wielokrotne powtórzenie elementu trójwymiarowego(bryły)Technika: wyklejanka z materiałów różnych: drobne kamienie, muszelki, nasiona, patyki, guziki, kasztany, itp.„Podwodne miasto” swobodnych, wielowątkowych układów z brył różniących się kształtem i wielkością. Praca w zespołach 2-3 łączenie materiałów różnych: glina, plastelina, patyki, drut, opakowania papierowe, tworzywa sztuczne, itp.„Statek kosmiczny”V. Faktura1. Swobodne doświadczanie faktury powierzchniowej tworzonej przez wielokrotne nanoszenie różnych śladów: ołówka, świecy, kredki, mazaka farby klejowej lub rysowanie świecą, malowanie farbami, rysowanie ołówkiem.„Bukiet kwiatów”2. Swobodne doświadczanie faktury wypukłej tworzonej poprzez nanoszenie drobnej wyklejanie powierzchni płaskiej masą papierową lub solną.„Talerz ozdobny”3. Swobodne doświadczanie faktury wgłębnej tworzonej przez rycie w materiale rysowanie patykiem w gipsie, wyciskanie stempli z korka na podłożu z plasteliny.„Projekt wzoru papieru ozdobnego”4. Doświadczanie możliwości wyrazowych uzyskiwanych poprzez różnorodność collage, frottage, wycinanka z gazet, malowanie z lawowaniem.„Zaczarowany ptak”VI. Przestrzeń1. Tworzenie akcji plastycznej w celu doznania pojęć przestrzennych: góra-dół, obok, nad, pod rysowanie mazakiem, kredką na dużych arkuszach papieru pakowego.„Obrysowujemy sylwety” 2. Iluzja przestrzeni na płaszczyźnie obrazu wyrażona barwą poprzez stopniowe, łagodne rozjaśnianie lub przyciemnianie określonej malowanie farbami, gwasz.„Krzyk drzew”3. Projektowanie i wykonanie przestrzennej formy użytkowej – sztuka ludowa. Tworzenie z pasków papieru ludzików, bukietów, wycinanka, formowanie z pasków papieru.„Jestem twórcą ludowym”4. Próba zagospodarowania określonej przestrzeni różnymi elementami w układzie składającym się z elementów pionowych i łączenie materiałów różnych: papierowe opakowania, tworzywa sztuczne, karton, patyczki.„Budujemy wesołe miasteczko”VII. Ruch1. Swobodne doświadczanie ruchu wirowego. Ćwiczenia rysowanie ołówkiem, malowanie farbami.„Mój pędzel tańczy w kółko”2. Ruch wahadłowy. Swobodna interpretacja doznanych wycinanka, collage, malowanie farbami plakatowymi i szerokim pędzlem.„Na huśtawce”3. Ruch falisty. Swobodna interpretacja doznanych wycinanka, collage, malowanie farbami plakatowymi i szerokim pędzlem.„Jestem kropelką na morskiej fali”4. Ruch złożony. Swobodne wyrażanie działań wycinanka, wydzieranka, collage.„Zawody sportowe”VIII. W świecie origami1. Składanie form podstawowych „Latawiec” papierowych postaci zwierząt na podstawie szczegółowych rysunków i zdjęć naturalnych zwierząt.„Papierowe ZOO”3. Projektowanie i wykonanie witraży rysowanie, wycinanie, naklejanie.„Wiosenne okno”IX. Spotkania ze Wyjście do Galerii Sztuki. Zwiedzanie wystawy. Zajęcia z artystą Wyjazd na plener malarski. Malowanie malowanie farbami, rysowanie kredkami, Wyjście do teatru. Zwiedzanie Wycieczka do Muzeum Miedzi. Zwiedzanie aktualnej Gry i zabawy1. Gra „Modelki” – projektowanie Komputerowy program edukacyjny „Przygoda z komputerem”3. Przeglądanie encyklopedii multimedialnych „Multimedialny album malarstwa polskiego”5. Umiejętności możliwe do osiągnięcia przez ucznia realizującego program- Stanie się samodzielny i kreatywny- Rozwinie zdolności twórcze- Zdobędzie umiejętność wyrażania swoich odczuć poprzez działalność plastyczną- Wyrobi umiejętność znajdowania właściwych technik i sposobów ekspresji- Rozwinie umiejętność projektowania prostych form użytkowych - Nauczy się korzystać ze źródeł wiedzy o sztuce- Powiększy posiadaną wiedzę - Pozna zabawy i programy komputerowe edukacyjne- Wdroży się do respektowania organizacji pracy podczas zajęć6. Ocenianie osiągnięć uczniówTworząc program wspierania rozwoju aktywności twórczej chciałam zapewnić dziecku zdolnemu warunki optymalnego założenia programu będę brać pod uwagę głównie zaangażowanie uczniów w proces poznawania i aktywność podczas zajęć. W związku z tym kryterium oceny nie będzie stan wiedzy ucznia w danym momencie, ale jego praca, włożony wysiłek, umiejętności i kontroli i oceny uczniów:- obserwacja pracy uczniów na zajęciach- rozmowy z uczniem- konkursy- ćwiczenia praktyczneOceniania uczniów można dokonywać poprzez nagradzanie ich osiągnięć w następujący sposób :- przyznawanie punktów za aktywną postawę na zajęciach- wyróżnianie w gazetce szkolnej- nagradzanie za zajęcie wysokich miejsc w konkursach - przyznanie dyplomów na koniec roku szkolnego „Mały Artysta”7. Zasady realizacji programuDo realizacji programu niezbędne są określone środki dydaktyczne:- pomieszczenie, w którym będą odbywać się zajęcia- środki: albumy, reprodukcje znanych dzieł malarskich, encyklopedie, komputerowe programy edukacyjne, - materiały i narzędzia do wykonania prac w miarę możliwości dzieci przynoszą na zajęcia - rodzice muszą wyrazić zgodę na udział dziecka w zajęciach oraz na zapewnienie im środków do wykonania zadań plastycznych- zajęcia będą odbywać się raz w tygodniuRealizując program należy pamiętać o:- inspirowaniu dziecka do podejmowania działań- rozwijaniu zdolności i twórczej aktywności- organizowaniu zajęć tak, by dziecko miało poczucie przyjemnego spędzenia wolnego czasu- przekazywaniu wiedzy o sztuce w małych dawkach ilustrując odpowiednimi reprodukcjami- przekazywaniu wiadomości teoretycznych w połączeniu z działaniem praktycznym- zapewnieniu dziecku możliwości zwiedzania muzeum, galerii, gdyż niczym nie zastąpiony jest bezpośredni kontakt ze sztuką8. Ewaluacja programuAby sprawdzić, czy program spełnił oczekiwania należy przeprowadzić ewaluację. Będzie ona dotyczyła opinii dzieci, postaw rodziców oraz osiągnięć uczniów (udział i sukcesy w konkursach) Na koniec roku szkolnego odbędzie się mini-wernisaż prac uczniów jako prezentacja dla uczniów, rodziców i pracowników szkoły. Uczniowie wypełnią też krótką ankietę oceniającą zajęcia na kółku UCZNIOWIE Celem ankiety jest poznanie Waszej opinii na temat prowadzonych przeze mnie zajęć na kole plastycznym. Na podstawie Waszych odpowiedzi będę mogła ocenić, czy spełniają Wasze oczekiwania. Wybraną odpowiedź zaznacz znakiem Czy lubisz zajęcia prowadzone na kółku plastycznym?- Zdecydowanie nie- Raczej nie- Raczej tak- Zdecydowanie tak2. Czy na zajęciach panowała miła, życzliwa atmosfera sprzyjająca wspólnej nauce i zabawie?- Zdecydowanie nie- Raczej nie- Raczej tak- Zdecydowanie tak3. Napisz, które zajęcia były dla ciebie najciekawsze? Dlaczego?............................................................ ............................................................. ............................................................. ............................................................. ...............4. Napisz, co Ci się nie podobało na zajęciach? Dlaczego?............................................................ ............................................................. .. .......................................................... ............................................................. ................Dziękuję za dokładne wypełnienie Barff U., Burkhardt I., Maier J.: Każde dziecko to potrafi. Świat Książki. Warszawa Hektor Rojas F.: Origami. Papierowe ZOO. Świat Książki. Warszawa Lowenfeld V., Brittain Lambert W.: Twórczość a rozwój umysłowy dziecka. Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Warszawa Wawrzyniak – Dorabiała M.: Encyklopedie multimedialne PWN – możliwość wykorzystania na lekcji. Edukacja Medialna, 1/2001, Stopczyk S.: Wiadomości o sztuce. Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych. Warszawa 1973.