Wg trafności Wg popularności od najnowszych od A do Z od Z do A Wg ceny: rosnąco Wg ceny: malejąco Rodzaje recept i leków Jest wiele preparatów, dzięki którym samodzielnie wspomagamy swoją odporność, uzupełniamy w organizmie potrzebne nam witaminy i mikroelementy, a także walczymy z drobnymi dolegliwościami i chorobami. Ich suplementację możemy skonsultować z farmaceutą. W sytuacji, gdy przyjdzie nam zmierzyć się z poważniejszym schorzeniem, a domowe sposoby zawiodą, należy udać się do lekarza, który zaleci odpowiednie leczenie. Dostępne leki różnią się przeznaczeniem, działaniem, czy sposobem ich podawania. Dla bezpieczeństwa osób, które będą je stosować, zostały podzielone na kategorie dostępności. Przedstawiają się one w następujący sposób: leki wydawane bez przepisu lekarza – na opakowaniach oznaczone są skrótem „OTC”. Możemy je kupić w wielu aptekach bez uprzedniej wizyty u lekarza i bez recepty. Warto skorzystać z porady farmaceuty, by jak najlepiej dobrać lek do swoich potrzeb; leki wydawane na receptę – oznaczane są skrótem „Rp” bądź „Rx”. To leki, które otrzymamy w aptece tylko po przedłożeniu recepty wystawionej przez osobę uprawnioną: lekarza, pielęgniarkę, felczera, farmaceutę itp. Muszą być zalecane i stosowane pod kontrolą specjalisty; leki wydawane na receptę – do zastrzeżonego stosowania – ich skrót to „Rpz”. Leki te wykorzystywane są w trakcie terapii chorób bądź stanów klinicznych, które wymagają bardzo specjalistycznej diagnostyki. Natomiast leczenie tymi preparatami może odbywać się poza wyspecjalizowanymi ośrodkami, chociaż niekiedy samo podanie wymaga obecności opieki medycznej; leki wydawane na receptę, które zawierają środki narkotyczne lub psychotropowe – oznaczane są skrótem „Rpw”. Te preparaty podlegają ścisłej kontroli, ponieważ mogą działać uzależniająco. Jednak w niektórych schorzeniach ich zastosowanie jest niezbędne; leki stosowane jedynie w lecznictwie zamkniętym – oznaczane są „Lz”. Do tej grupy zaliczamy produkty lecznicze, które ze względu na swoje właściwości farmakologiczne, skomplikowany sposób podawania, bezpieczeństwo pacjenta, mogą być stosowane tylko w lecznictwie zamkniętym. Jakie leki lub preparaty mogą być wypisane na recepcie? Recepta jest pisemnym poleceniem lekarza lub innej osoby uprawnionej dla farmaceuty celem wydania preparatów koniecznych pacjentowi do leczenia, lub profilaktyki. A mogą to być: leki dostępne tylko na receptę (lek Rx), leki recepturowe, które są sporządzane przez farmaceutę w aptece zgodnie z przepisem na recepcie, leki bez recepty, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego – czyli specjalistyczna żywność, suplementy diety, wzbogacające dietę w niezbędne składniki, wszelkiego rodzaju witaminy i mikroelementy, potrzebne do uzupełnienia ich poziomów w naszym organizmie. Jaka jest różnica pomiędzy lekiem bez recepty a lekiem na receptę? Leki bez recepty tzw. OTC (ang. over-the-counter drug), umożliwiają samoleczenie powszechnych, łatwych do zdiagnozowania dolegliwości. Stosowanie leków OTC bywa też bardzo pomocne w czasie oczekiwania na zasięgnięcie porady lekarskiej. Niektóre preparaty OTC zawierają tę samą substancję aktywną, ale mniejszą jej ilość niż preparat na receptę. Zabieg ten umożliwia właśnie, nieprzerywanie terapii, jeśli ma być ona kontynuowana. Warto w przypadku samoleczenia zasięgnąć porady farmaceuty. Leki na receptę (lek RX) wymagają ustalenia diagnozy przez specjalistę, odpowiedniego stosowania dopasowanego do schorzenia i stanu pacjenta. Żeby je wykupić, konieczna jest recepta wystawiona przez osobę uprawnioną, ponieważ często charakteryzują się silniejszym działaniem niż leki bez recepty. Ich stosowanie wymaga kontroli lub okresowych badań, aby zapewnić bezpieczeństwo osobie, która je stosuje. Recepty papierowe i e-recepty Ciągle jeszcze dostępne i często wypisywane są recepty papierowe. Sposób, w jaki mogą być wystawiane i realizowane, reguluje Ministerstwo Zdrowia w drodze ustaw i rozporządzeń. Na recepcie papierowej muszą być wszystkie dane pacjenta, lekarza, przychodni – część z nich w postaci kodów kreskowych – oraz pieczątki. Może być wypisanych do 5 leków, chociaż są wyjątki, gdzie musi być zaordynowany tylko jeden preparat np. lek recepturowy (sporządzany w aptece) oraz psychotropowy i narkotyczny. Coraz bardziej powszechne stają się jednak recepty elektroniczne (e-recepta), do ich realizacji potrzeba jedynie 4 cyfrowego kodu dostępu oraz numeru pesel osoby, dla której wystawiona jest recepta. Kod dostępu możemy otrzymać smsem lub na maila. Istnieje również możliwość przekazania recepty elektronicznej w postaci wydruku informacyjnego, gdzie dane potrzebne do realizacji są zaszyfrowane w postaci kodu kreskowego. E-recepty generują znacznie mniej błędów, nie ma obawy o pomyłkę w wydaniu leku, bo są zawsze czytelne. W przeciwieństwie do recepty papierowej, którą możemy zgubić, to do jej elektronicznej wersji zawsze mamy dostęp z poziomu Internetowego Konta Pacjenta, gdzie są zapisane. W każdej chwili można je podejrzeć i sprawdzić choćby dawkowanie przepisanych leków. Leki z e-recepty można wykupić nawet w kilku aptekach, dopóki recepta będzie ważna. Kiedy jednak rozpoczniemy realizację danego leku, wykupując opakowanie, to po kolejne trzeba wrócić do tej samej apteki, gdzie rozpoczęliśmy daną pozycję. Odpłatność za leki Część leków podlega refundacji i posiada różne odpłatności, które ustala Ministerstwo Zdrowia. Oznacza to, że cena leku jest częściowo opłacana przez pacjenta i częściowo refundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Dany preparat może mieć ustalonych kilka różnych odpłatności w zależności od schorzenia, w którym będzie stosowany. Ceny leków refundowanych mogą być też przez Ministerstwo cyklicznie zmieniane na podstawie obwieszczeń, obniżane lub podwyższane. Na recepcie, przy pozycji danego leku znajduje się kolumna „odpłatność”, która zwykle jest uzupełniona np. B, R, 30%, 50%, 100% lub X. Jednak nie zawsze musi być ona wpisana, wówczas zgodnie z prawem, jest ona określana w aptece na podstawie recepty i zgodnie z przepisami. Ministerstwo ustala też limity, do których finansuje leki, a różnicę ceny powyżej ustalonego limitu dopłaca pacjent. Jeżeli lek jest przepisany poza zakresem refundacji, wówczas w rubryce odpłatność wpisane jest 100% lub „X”, a pacjent płaci całą cenę leku. O poziomie odpłatności decyduje osoba, która wystawia receptę. Obowiązujące poziomy odpłatności za leki przedstawiają się w następujący sposób: „B” - bezpłatny do wysokości limitu – pacjent otrzyma lek bezpłatnie, jeśli jego cena nie przekracza ustalonego limitu finansowania przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Jeśli cena leku przekracza limit finansowania, wówczas pacjent dopłaca różnicę, „R” ryczałt - do wysokości limitu – pacjent za lek zapłaci ryczałt – 3,20 zł w momencie, gdy cena leku nie przekracza limitu finansowania. Jeżeli cena jest wyższa od limitu, to pacjent dopłaca różnicę, 30% do wysokości limitu – pacjent wykupi lek za 30% ceny detalicznej, jeśli nie przekracza ona limitu finansowania. Jeżeli jest wyższa od tego limitu, pacjent zapłaci 30% ceny detalicznej, plus dopłaci różnicę pomiędzy ceną leku a limitem finansowania, 50% do wysokości limitu – pacjent wykupi lek za 50% ceny detalicznej, jeśli nie przekracza ona limitu finansowania. Jeżeli jest wyższa, to zapłata pacjenta jest równa 50% ceny detalicznej, plus dopłata różnicy pomiędzy ceną leku i limitem finansowania. Oprócz wyżej podanych podstawowych przykładów odpłatności za leki występują również dodatkowe uprawnienia dla pewnych grup osób. Często wynikają one z zasług dla społeczeństwa oraz są potwierdzone i udokumentowane przez pacjenta w sposób określony przez Ministerstwo Zdrowia: „IB” – inwalida wojenny, „ZK” – zasłużony honorowy dawca krwi lub dawca przeszczepu, „IW” – inwalida wojskowy, „AZ” – osoby, które pracowały lub pracują w zakładach produkujących wyroby azbestowe, „S” – osoby, które ukończyły 75. rok życia, „C” – kobiety w okresie ciąży. Pacjent wówczas, w zależności od uprawnienia może płacić za niektóre leki niższą kwotę lub otrzymać je bezpłatnie, a także korzystać z obsługi poza kolejnością. Szczegóły poziomów odpłatności dla grup uprzywilejowanych znajdują się na stronie Narodowego Funduszu Zdrowia. Ważność recepty O ważności recepty decyduje to, jakie leki zostały na niej wypisane. Czyli w zależności od tego, jakie preparaty znajdują się na recepcie, możemy mieć więcej czasu na jej realizację lub powinniśmy się pospieszyć z wykupieniem leków z apteki. Termin realizacji recepty nie może przekroczyć: 30 dni od daty wystawienia recepty, bądź naniesionej daty realizacji „od dnia” – jeśli jest to recepta papierowa. W przypadku recept wystawianych elektronicznie może to być również 30 dni, chyba że lekarz zaznaczy ważność recepty na „365 dni” Bardzo ważne, aby receptę elektroniczną „roczną” zrealizować po raz pierwszy w ciągu 30 dni od jej wystawienia – w przeciwnym razie za dni, które upłynęły, zostanie odliczona i odjęta odpowiednia ilość leku. Natomiast jednorazowo z takiej recepty można wykupić lek na 180 dni stosowania. 7 dni od momentu wystawienia recepty bądź naniesionej daty realizacji „od dnia”, jeśli na recepcie znajdują się antybiotyki w postaci preparatów do stosowania wewnętrznego, czyli doustnego jak i pozajelitowego np. w postaci zastrzyków, wlewów dożylnych; Ważne! Jeśli z antybiotykiem na tej samej recepcie papierowej znajdują się inne leki, cała recepta jest wówczas ważna tylko 7 dni. 120 dni od momentu jej wystawienia na: produkty lecznicze, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, które są sprowadzane z zagranicy dla pacjenta, w procedurze importu docelowego, produkty immunologiczne wytwarzane indywidualnie dla pacjenta. 30 dni od momentu wystawienia recepty, na której przepisano preparaty zawierające środki odurzające, substancje psychotropowe, preparaty zawierające te środki lub substancje oraz prekursory kategorii 1 (czyli substancje posiadające potencjalne zastosowanie przy produkcji narkotyków).