Praktycznie każde ogrodzenie wymaga po pewnym czasie remontu. Jego zakres może ograniczyć się do zakonserwowania powierzchni lub wymiany uszkodzonego elementu. Jeśli jednak usterki są poważne, korzystniejsze może się okazać wybudowanie ogrodzenia od podstaw. Ogrodzenie to bardzo istotny element otoczenia domu. Nie tylko wyznacza granice działki, jest barierą dla intruzów i hałasu, ale pełni także funkcję dekoracyjną. Powinno być więc solidne, funkcjonalne i estetyczne, a przy tym komponować się z architekturą domu i ogrodu. Niestety, narażone na działanie niekorzystnych warunków atmosferycznych, nawet po kilku, kilkunastu latach od wybudowania może wymagać remontu. Czasami jednak modernizacja nie da efektów i konieczne będzie wzniesienie zupełnie nowego ogrodzenia. Gdy możliwy jest remont Stosunkowo łatwo można wyremontować niezbyt zniszczone ogrodzenie z drewna. Materiał ten niszczeje pod wpływem wilgoci, traci kolor na skutek działania promieni UV, a w miejscach zacienionych porasta go mech i glony. Aby poprawić jego wygląd, z ogrodzenia (musi być suche) należy usunąć za pomocą papieru ściernego resztki farb, lakierów oraz zmurszałej warstwy, a następnie dokładnie oczyścić z kurzu i odtłuścić. Na tak przygotowaną powierzchnię nakłada się wybrany preparat: impregnat – bardzo dobrze zabezpiecza drewno, wnikając w głąb i nie tworząc na nim powłoki, co ułatwia kolejne zabiegi konserwujące; w zależności od rodzaju, impregnat chroni przed grzybami, owadami, szkodliwym działaniem promieni słonecznych lub wilgocią; olej – przeciwdziała pękaniu i rozsychaniu się drewna pod wpływem słońca, intensyfikuje jego kolor i podkreśla rysunek słoi; lakier – tworząc gładką powłokę, skutecznie chroni przed wilgocią, słońcem i uszkodzeniami mechanicznymi; do wyboru są lakiery matowe i błyszczące, przezroczyste i barwiące – lakierobejce. Grubość i liczba warstw powinna być dostosowana do zaleceń producenta preparatu. Niestety, taki zabieg da efekt tylko na kilka lat, potem trzeba go powtarzać. Wykonany przed laty drewniany płot można zaimpregnować lub pomalować, ale nie da to gwarancji, że będzie wyglądał estetycznie, fot. Archiwum BD Podobnie jest z metalową siatką – czas odciska na niej swoje piętno, dlatego częstym widokiem są tego typu ogrodzenia zaatakowane przez korozję. Jeżeli siatka nie jest kompletnie zniszczona, można ją pomalować. Przed nałożeniem farby dekoracyjno- ochronnej, powierzchnię trzeba jednak dokładnie oczyścić drucianą szczotką, papierem ściernym lub szlifierką, odtłuścić przy użyciu rozpuszczalnika i usunąć z niej luźno związane z nią kawałki rdzy. Jest to czasochłonne i wymaga dużego nakładu pracy. Często spotykaną usterką jest też odspajanie się daszków montowanych na słupach ogrodzeniowych lub podmurówkach. Renowacja polega na usunięciu pozostałości po kleju montażowym oraz ponownym zamocowaniu elementu za pomocą kleju mrozoodpornego. Skorodowaną siatkę stalową można spróbować oczyścić z rdzy i pokryć farbą dekoracyjno-ochronną, fot. E. Rosłaniec Odklejone ze słupów ogrodzeniowych lub podmurówek daszki przymocowuje się klejem mrozoodpornym, fot. E. Rosłaniec Czas na rozbiórkę Jeśli drewniane elementy ogrodzenia są bardzo zniszczone, metalowa siatka skorodowana, a ubytki betonu w podmurówce znaczne, ogrodzenie należy rozebrać. Warto jednak sprawdzić stan poszczególnych elementów stanowiących jego konstrukcję – wykorzystując je, można sporo zaoszczędzić. Fundament może stanowić podporę dla nowej bariery, a np. słupki – jeśli są w dobrym stanie – po odświeżeniu można wykorzystać do podtrzymania nowych przęseł. Oczywiście decyzja o pozostawieniu starych elementów mocno nas ogranicza przy wyborze technologii i materiałów, z jakich będzie wykonana nowa bariera. Przykładowo – jeśli zostawimy podpory punktowe, nie będziemy mogli postawić pełnego muru, który wymaga oparcia na fundamencie ciągłym. Jeśli chcemy tego uniknąć, zależy nam na odmianie i unowocześnieniu otoczenia naszej posesji, a przy tym dysponujemy odpowiednim budżetem, nie pozostaje nam nic innego, jak całkowicie zdemontować stare ogrodzenie i wykonać nowe od podstaw. Nowe ogrodzenie Decydując się na wybudowanie nowego ogrodzenia trzeba rozstrzygnąć kilka kwestii: Ogrodzenie pełne czy ażurowe? Jedni potrzebują ogrodzenia-zapory, oddzielającej ich od ruchliwej ulicy czy kurzu, albo chroniącej przed ciekawskimi spojrzeniami sąsiadów. Inni wolą symbolicznie zaznaczyć granice swojej działki i wybiorą lekkie ogrodzenie ażurowe, które nie będzie zasłaniało widoków. Tym pierwszym potrzebom odpowiadają ogrodzenia pełne. Szczelny mur ogrodzeniowy można wykonać np. z kamienia. Nadają się do tego praktycznie wszystkie jego rodzaje, choć szczególnie efektownie wyglądają piaskowce i wapienie. Najbardziej trwały jest z kolei granit, bazalt i kwarcyt. Układa się je w murze na różne sposoby – w regularne i nieregularne wzory – na zaprawie cementowej. Pewną nowoczesną wariacją są ogrodzenia z koszy gabionowych. Kosze wykonane z siatki zgrzanej ze stalowego drutu, ocynkowanego ogniowo, wypełnia się szczelnie kamieniami (rzadziej drewnem, szkłem lub ziemią). Montaż jest szybki i prosty, dlatego popyt na gabiony stale wzrasta. Dobrym budulcem do pełnych ogrodzeń są też cegły: ceramiczne, silikatowe i klinkierowe. Taki mur również będzie skuteczną barierą przed hałasem. Jeśli po budowie domu zostało nam sporo materiału, ogrodzenie warto wykonać z bloczków lub pustaków betonowych. Ze względu na większe gabaryty, taki mur stawia się szybciej niż z cegły. Ciekawym rozwiązaniem są ogrodzenia z pustaków gazonowych. Dobrze chronią przed hałasem i wiatrem, a dzięki wypełnieniu ich ziemią mur można ozdobić roślinnością. Ogrodzenia z koszy gabionowych montuje się szybko i łatwo, dlatego stają się coraz bardziej popularne, fot. Konspot Jest też grupa materiałów, które co prawda osłonią posesję, ale nie będą już tak dobrą barierą akustyczną. Osłonę stanowią bowiem stosunkowo cienkie elementy zamontowane na słupach. To choćby panele betonowe, które bardzo się rozpowszechniły ze względu na niski koszt i szybki montaż. Zdaniem wielu to ich jedyne zalety, bowiem walory estetyczne takich ogrodzeń pozostawiają wiele do życzenia. Pełny płot można też wykonać z drewna. W sprzedaży są specjalne panele do samodzielnego montażu, dostępne w szerokiej gamie wzorów i kolorów. Ich imitacją są panele lamelowe wykonane z cienkiej sklejki, oferowane przez markety budowlane. Niestety, są o wiele mniej solidne i trwałe od grubszych paneli z drewna. Ogrodzenia ażurowe składają się najczęściej z podmurówki, słupów konstrukcyjnych oraz umieszczonych pomiędzy nimi przęseł. Od masywności tych elementów zależy, jak bardzo ogrodzenie będzie „odsłaniać” posesję. Podmurówki wykonuje się z takich samych materiałów, jak mur lity, czyli z kamieni, bloczków i cegieł. Standardowo ma ona wysokość ok. 20–30 cm, choć bywają i takie, które sięgają nawet metra. Słupki ogrodzeniowe można wznieść np. z cegieł czy stali. Materiał dobiera się do podmurówki albo do przęseł wypełniających ogrodzenie. Najczęściej spotyka się przęsła drewniane, metalowe, z żeliwa lub stali lub w postaci siatki. Wypełnienie może być ułożone w dowolne wzory i mniej lub bardziej przesłaniać widok z działki na okolicę. Ogrodzenie pełne (po lewej - fot. Bruk-Bet) i ażurowe (po prawej - fot. Wiśniowski) Jaki styl ogrodzenia? Ogrodzenie jest istotnym elementem architektonicznym. Powinno więc pasować do budynku, współgrać z ogrodem i – w miarę możliwości – nawiązywać do otaczającego krajobrazu. Wokół domów o tradycyjnej architekturze dobrze prezentują się ogrodzenia z kamieni (szczególnie polnych) i kute z żelaza. Nie do końca będą jednak pasować do nowoczesnych budynków. W takim przypadku lepiej zdecydować się na modne gabiony czy mało zdobione ogrodzenie z metalu. Przęsła z żeliwa z ornamentami będą wyglądały pretensjonalnie wokół skromnego domu, a elegancka rezydencja mało do-stojnie, jeśli będzie otoczona prostymi panelami z siatki. Jeśli mamy kłopot z wyborem, skorzystajmy z porady architekta krajobrazu. Ogrodzenie nie musi być jednolite – od frontu możemy zamontować efektowne przęsła, a pozostałą część otoczyć niedrogą siatką. Płot wiklinowy wygląda bardzo naturalnie i będzie pasował do ogrodu w wiejskim stylu, fot. Archiwum BD Przęsła ogrodzeniowe świetnie nawiązują do drewnianych balustrad balkonowych domu, fot. Joniec Czy potrzebna będzie konserwacja? Niektóre ogrodzenia wymagają częstych zabiegów konserwacyjnych, inne są praktycznie „bezobsługowe”. Przykładowo mury z piaskowca i wapienia, choć na początku prezentują się bardzo dobrze, szybko porastają glonami na skutek erozji kamieni. Trzeba je wtedy dokładnie oczyścić, a następnie pokryć – za pomocą pędzla lub metodą natryskową – specjalnym preparatem do usuwania mchów i porostów. Jak już wspomniano, stałych zabiegów pielęgnacyjnych wymaga drewno – np. impregnację należy powtarzać co 3–5 lat. Ponadto drewniane słupki nie mogą mieć bezpośredniego kontaktu z ziemią, dlatego mocuje się je w specjalnych uchwytach ze stali, kotwionych w ziemi lub cokole. Cegły silikatowe należy impregnować środkiem hydrofobizującym, a przęsła z metalu – choć zabezpieczane przez producentów przed korozją – i tak co kilkanaście lat trzeba odrdzewiać i malować. Konserwacji nie wymagają za to panele z PVC, charakteryzujące się odpornością na promieniowanie UV, wilgoć i mróz. Zabezpieczać nie trzeba też paneli z betonu. Jaki będzie koszt? Koszt wybudowania ogrodzenia zależy rodzaju użytych materiałów, parametrów działki, kosztów robocizny i wybranej technologii. W przypadku remontu znaczenie ma też to, czy wykorzystujemy elementy starego ogrodzenia, czy też wznosimy je zupełnie od podstaw, łącznie z fundamentem. Dlatego trudno o wspólny mianownik – wycena jest zawsze kwestią indywidualną. Generalnie najdroższe są ogrodzenia pełne – przede wszystkim z kamieni naturalnych, cegieł (szczególnie klinkierowych), a także przęsła z żeliwa lub stali, które najczęściej zamawia się w specjalistycznych zakładach kowalstwa artystycznego. Niedrogi jest beton i panele z PVC. Najtańsze są zaś płoty lamelowe i z siatki zgrzewanej. Fundament pod ogrodzenie Ogrodzenie poddawane jest silnemu parciu wiatru, musi wytrzymać nacisk opierających się o niego ludzi i przypadkowe uderzenia, dlatego powinno być podparte na fundamencie. Wykonuje je z betonu o małej nasiąkliwości. Najsolidniejszych podpór wymagają ciężkie ogrodzenia z kamienia, betonu i cegieł. Fundament pod mur pełny koniecznie trzeba posadowić poniżej strefy przemarzania gruntu, a więc na głębokości 80–140 cm (zależnie od regionu). Głębokość może być mniejsza (ok. 60 cm), jeśli wznosimy ogrodzenie na gruncie piaszczystym. W przypadku konstrukcji słupowych, na których mocowane będą przęsła, często pod słupki wykonuje się fundament głębszy (80–140 cm), a pomiędzy nimi płytszy (60 cm). Fundament dla ogrodzenia murowanego należy wyprowadzić co najmniej 15–20 cm ponad poziom gruntu, dla drewnianego – przynajmniej 30 cm. Ochronę przeciwwilgociową stanowi izolacja ułożona na powierzchni fundamentu – dwie warstwy papy na lepiku lub folia fundamentowa. Podporę dla lekkich ogrodzeń z paneli czy siatki mogą też stanowić elementy prefabrykowane. Takie rozwiązanie jest szybsze i prostsze. Gotowe stopy pod słupki umieszcza się w głębszych wykopach w świeżej mieszance betonowej. Belki podwalinowe układa się w płytkich wykopach na podsypce z piasku, opierając ich końce na stopach. Uzupełnieniem tej konstrukcji jest prefabrykowana podmurówka, umieszczana na podwalinie. Brama i furtka Ważnym elementem każdego ogrodzenia jest brama i furtka. Bramę najlepiej zlokalizować naprzeciwko garażu, zaś furtkę na wprost drzwi wejściowych do budynku. Na dużych posesjach można zaplanować również drugą bramę gospodarczą, np. na potrzeby dostaw do ogrodu lub w celu utworzenia parkingu dla gości. Przy śmietniku i po przeciwległej stronie posesji przyda się też druga furtka. Prawo budowlane mówi, że szerokość bramy nie może być mniejsza niż 2,4 m, jednak najlepiej zamontować bramę o szerokości przynajmniej 4 m, aby zmieściły się w niej także samochody dostawcze, przywożące np. zakupy, wyposażenie domu. Wybierając bramę możemy zdecydować się na model rozwieralny lub przesuwny. Bramy rozwieralne – mogą się składać z jednego lub dwóch skrzydeł. Ponieważ pełne rozwarcie wymaga odpowiednio dużo miejsca, wygodniejsze i lżejsze są modele dwuskrzydłowe. Bramy przesuwne – skrzydło przesuwa się wzdłuż ogrodzenia. Najpopularniejsze są bramy przesuwne jednoskrzydłowe, ale jeśli po jednej stronie ogrodzenia nie ma wystarczającej ilości miejsca na swobodne otwieranie, można zakupić wariant z dwoma skrzydłami, otwierającymi się w przeciwne strony. Przesuwna brama może być samonośna – podczas przesuwania nie dotyka ziemi – lub szynowa – porusza się na rolkach po szynie. Wszystkie rodzaje bram można wyposażyć w napęd. To bardzo wygodne rozwiązanie – nie trzeba mocować się z bramą i wysiadać z samochodu, by otworzyć wjazd, co docenimy szczególnie podczas deszczowej pogody. W bramie można dodatkowo zainstalować zestaw fotokomórek – nadajnik i odbiornik promieni podczerwonych, umieszczone po przeciwległych stronach wjazdu. Dzięki temu wyeliminujemy ryzyko tego, że zamykające się skrzydło przytnie samochód albo człowieka. Automatykę warto kupić wraz z bramą, w ten sposób zyskamy pewność, że będzie odpowiednio dobrana. Im lżejsza jest brama, tym mniej mocy potrzeba do sterowania nią. Brama rozwieralna (z lewej) i przesuwna (w prawej), fot. Faac Błędy popełniane podczas budowy i remontu ogrodzenia Brak dylatacji w fundamencie. W fundamencie pod ogrodzenie pełne, co 15–20 m muszą być utworzone dylatacje. Zabezpieczają one beton przed pękaniem na skutek nadmiernych naprężeń. Brak izolacji w fundamencie. Fundament trzeba chronić przed wilgocią, zabezpieczając go izolacją. Ochronę stanowią dwie warstwy papy na lepiku, folia fundamentowa lub zaprawa wodoszczelna. Fundament posadowiony zbyt płytko. Fundament pod ogrodzenie trzeba umieścić poniżej strefy przemarzania gruntu (80–140 cm, zależnie od regionu). Dotyczy to zwłaszcza gruntów wysadzinowych, jak np. glina, które zamarzając, rozsadzają zbyt płytko posadowiony fundament. Brak zabezpieczenia profili. Metalowe profile ogrodzeniowe (słupki, sztachety) muszą być przykryte od góry kapturkiem chroniącym przed wnikaniem wody. Tradycyjna zaprawa do klinkieru. Przy murowaniu ogrodzeń klinkierowych należy używać specjalnej zaprawy do klinkieru. Zastosowanie tradycyjnej zaprawy murarskiej może spowodować, że na powierzchni pojawią się białe wykwity – skutek działania wapna obecnego w zaprawach. Brak zbrojenia i przewodów elektrycznych. Murowane słupki bramowe trzeba zazbroić i osadzić uchwyty do zamocowania zawiasów. Podczas murowania nie można zapomnieć o doprowadzeniu przewodów elektrycznych do domofonu i zamka elektromagnetycznego. Brak rozpórek. Przy ogrodzeniach napinanych (siatkowych), w narożnikach i przy bramach należy zamontować skośne rozpórki. Będą one stabilizować konstrukcję. Ostro zakończone ogrodzenia. Zgodnie z prawem, ogrodzenie nie może stwarzać zagrożenia dla bezpieczeństwa ludzi i zwierząt. Bariery niższe niż 1,8 m nie mogą być Kapturki chronią słupki ogrodzeniowe przed wnikaniem wody, fot. Legi Wykwity na ogrodzeniu - skutek wapna obecnego w zaprawach, fot. Klinkiermur Podczas murowania słupków bramowych nie można zapomnieć o doprowadzeniu przewodów do domofonów i zamka, fot. Joniec Ogrodzenia niższe niż 1,8 m wysokości nie może być zakończone ostrym elementem, fot. Legi Remont i budowa ogrodzenia - przepisy prawne Remont i budowa ogrodzenia nie wymagają pozwolenia na budowę. Jeśli jednak wznoszona bariera będzie miała wysokość powyżej 2,20 m lub będzie umiejscowiona od strony ulicy, drogi, placu, torów kolejowych i innych miejsc publicznych, inwestycję trzeba zgłosić w starostwie powiatowym. W dokumencie należy określić rodzaj, zakres i sposób wykonywania robót budowlanych oraz termin ich rozpoczęcia. Do zgłoszenia trzeba dołączyć oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane oraz, w zależności od potrzeb, odpowiednie szkice lub rysunki, a także pozwolenia, uzgodnienia i opinie wymagane odrębnymi przepisami. Jeżeli urząd nie wniesie zastrzeżeń, prace można rozpocząć po 30 dniach od momentu doręczenia zgłoszenia. Na budowę mamy 2 lata, po upływie tego czasu konieczne będzie nowe zgłoszenie. Prawo nie reguluje natomiast kwestii finansowania budowy nowego ogrodzenia, znajdującego się na granicy gruntów sąsiadujących. Jeśli więc właściciel nieruchomości, któremu zależy na wzniesieniu ogrodzenia, nie porozumie się z sąsiadem, będzie musiał sfinansować inwestycję samodzielnie. Wszystkie ogrodzenia powinny spełniać przewidziane dla nich warunki techniczne. Przede wszystkim nie mogą stwarzać zagrożenia dla bezpieczeństwa ludzi i zwierząt. Zabronione jest więc umieszczanie na ogrodzeniach, na wysokości mniejszej niż 1,8 m, ostro zakończonych elementów, drutu kolczastego, tłuczonego szkła oraz innych podobnych wyrobów i materiałów. Przepisy określają też parametry bram i furtek. Nie mogą się one otwierać na zewnątrz działki i mieć progów utrudniających dostęp do nich osobom niepełnosprawnym poruszającym się na wózkach inwalidzkich. Szerokość bramy powinna wynosić w świetle co najmniej 2,4 m, a furtki nie mniej niż 0,9 m, przy czym na drodze pożarowej szerokości te regulują przepisy odrębne dotyczące ochrony przeciwpożarowej. Ponadto, przed rozpoczęciem budowy, warto zapoznać się z planem zagospodarowania przestrzennego, który może zawierać wytyczne odnośnie wyglądu czy wielkości ogrodzenia. Tekst: Norbert Skupiński, zdjęcie tytułowe: Cerrad